Dlaczego derkacz?
Derkacz, podobnie jak czajka i kszyk oraz motyle z rodziny modraszków to tzw. gatunki parasolowe.
Gatunek parasolowy zwany też osłonowym (ang. umbrella species) oznaczającą takie gatunki roślin i zwierząt, których ochrona pociąga za sobą ochronę wielu innych, współwystępujących gatunków, a także -co bardzo ważne- ich siedliska. Trudno bowiem chronić zwierzęta czy rośliny bez ochrony miejsc ich występowania. Gatunki parasolowe są zwykle dość ściśle związane z konkretnym biotopem, czyli środowiskiem życia i mogą służyć do wskazywania jakości środowiska- ekosystemów.
Derkacz podobnie jak kszyk, czajka czy modraszki to gatunki, których liczebność oraz kondycja wskazują nam na jakość i stan zachowania wilgotnych łąk, turzycowisk, obszarów podtrofionych, dolin rzecznych oraz siedlisk przejściowych, na granicy łąka-las, łąka-pole, łąka-staw czy rzeka. Wszystkie te gatunki zagrożone są w Borach Niemodlińskich wskutek utraty siedlisk w wyniku przesuszenia łąk i dolin rzecznych, osuszania terenów podmokłych, zaniechania koszenia łąk i zarastania ich przez wysoką roślinność. Chroniąc derkacza chronimy siedliska, inne gatunki ptaków i motyle.
Dowiedz się więcej o ptakach, które chronimy. Warto też posłuchać ich głosów, gdyż są jednymi z najbardziej charakterystycznych odgłosów natury.
DERKACZ
Co to za ptak?
http://ptaki.info/derkacz
W bioregionie Borów Niemodlińskich stwierdzono występowanie 83 aktywnych głosowo samców derkacza. W ujęciu krajobrazowym największe skupiska gatunku (najbardziej zwarte) znajdowały się w kompleksie łąkowym Rutki (14 samców) i na łąkach wokół Smolarni i okolicach Przechodu (15 samców). Łąki w okolicach Smolarni i Przechodu nie były objęte projektem. Inwentaryzację derkacza przeprowadzono tutaj dodatkowo, gdy w nocy zlokalizowano na tym obszarze licznie odzywające się samce. Na uwagę zasługują także dość duże skupiska
stanowisk na następujących powierzchniach: na obszarze pomiędzy miejscowościami Przysiecz i Wybłyszczów (8 samców) oraz na obszarze łąk leżących po północno-zachodniej stronie Prószkowa (7 samców) (Łąki Prószkowskie), a także na łąkach po południowej stronie Racławiczek (7 samców). Rozmieszczenie wszystkich rewirów lęgowych przedstawione zostało na załączniku mapowym nr 38 i 39. Najwyższe zagęszczenia wewnątrzśrodowiskowe (w obrębie ciągłej powierzchni dogodnego siedliska) derkacz osiągał na łąkach po wschodniej stronie wsi Przysiecz (Łąki Prószkowskie) oraz na części kompleksu łąkowego koło Ligoty Tułowickiej – pomiędzy kamieniołomem Rutki-Ligota a położonym po jego wschodniej stronie skrajem kompleksu leśnego (kompleks łąkowy Rutki). Na obu tych obszarach zagęszczenie wynosiło 1,6 samców/10 ha łąk.
W skali całych Borów Niemodlińskich można wyróżnić dwa rozległe rejony najliczniejszego występowania derkacza, mające największe znaczenie dla zachowania regionalnej populacji gatunku. Pierwszy z nich to obszar w dolinie Ścinawy Niemodlińskiej, obejmujący kompleks łąk przy Ligocie Tułowickiej (kompleks łąkowy Rutki)oraz powierzchnie łąkowe wokół Smolarni i po wschodniej stronie Przechodu. Na terenie tym występują 32 samce derkacza, co stanowi 39% całej populacji regionalnej. Drugi rejon obejmuje podłużny, nieciągły kompleks łąk rozciągający się w dolinie Prószkowskiego Potoku, pomiędzy punktem biegu rzeki położonym na północ od osady Śródlesie a Rudnicą Małą, wraz z łąkami położonymi po północno-zachodniej stronie Prószkowa (Prószkowskie Łąki). Na tym obszarze obecnych było 25 stacjonarnych samców gatunku, stanowiących 30% badanej populacji. Ogromna większość derkaczy zasiedlała środowiska łąkowe lub łąkowo-bagienne. Jedynie cztery samce (niespełna 5%) okupowały rewiry znajdujące się w obrębie upraw. We wszystkich przypadkach były to uprawy zbóż.
KSZYK
Co to za ptak?
Na obszarze Borów Niemodlińskich stwierdzono gniazdowanie 18 par lęgowych bekasa kszyka. Gatunek występował na dziewięciu odrębnych obszarach łąkowych, nie tworząc wyraźnych skupisk krajobrazowych (patrz załącznik mapowy nr 38 i 39). Dopiero w większej skali można wskazać dwa zasadnicze rejony występowania kszyka w regionie. Jeden z nich obejmuje dużą cześć zachodniej strony Borów Niemodlińskich – obszar pomiędzy Tułowicami a krawędzią kompleksu leśnego rozciągającego się na południe od Sowina. W rejonie tym jest obecnych osiem par lęgowych gatunku (44% populacji regionalnej). Drugi rejon znajduje się we wschodniej części bioregionu - obejmuje podłużny, nieciągły kompleks łąk w dolinie Prószkowskiego Potoku, pomiędzy punktem biegu rzeki położonym na południe od wsi Smolnik a południowym skrajem Stawu Nowokuźnickiego, wraz z łąkami położonymi po północno-zachodniej stronie Prószkowa. Na tym obszarze obecnych było siedem par lęgowych gatunku (39% badanej populacji) (Łąki Prószkowskie).
Miejscem najliczniejszego występowania kszyka (najgęstszego skupiska par lęgowych) był kompleks łąk położonych na południe od Sowina (Łąki Sowińskie). Pomimo stosunkowo niewielkiej powierzchni tego obszaru (ok. 48 ha), odnotowano na nim aż cztery pary lęgowe. Teren ten jest zatem niezwykle istotny dla ochrony i zachowania populacji gatunku w regionie.
CZAJKA
Co to za ptak?
Na obszarze badań stwierdzono występowanie jedynie czterech par lęgowych czajki (badano tylko powierzchnie łąkowe i nie przeszukiwano gruntów ornych, na których co raz częściej czajka się gnieździ). Wszystkie stwierdzone czajki gniazdowały tylko w jednym rejonie we wschodniej części Borów Niemodlińskich – na obszarach łąkowych położonych po południowo-zachodniej, północnej i północno-zachodniej stronie Prószkowa (po północnej stronie autostrady A4) (Łąki Prószkowskie). Rozmieszczenie gatunku przedstawia załącznik mapowy nr 38 i 39. Żadne ze stanowisk nie było zlokalizowane na polu ornym. Czajki zasiedlały optymalne siedliska podmokłych łąk i turzycowisk o niskiej roślinności.