Apelujemy do Zarządu Województwa Opolskiego o wprowadzenie do projektu Regionalnego programu operacyjnego na lata 2014-2020 dodatkowej Osi priorytetowej - Rozwój lokalny kierowany przez społeczność (RLKS).
Komisja Europejska (KE) w okresie programowania 2014 – 2020, zwróciła szczególną uwagę na rozwój lokalny, w tym rozwój obszarów wiejskich i małych miast, w polityce regionalnej. Za szczególnie ważny uznała instrument jakim jest Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność (RLKS).
RKSL jest rozszerzeniem na lata 2014 – 2020 podejścia LEADER, zastosowanego w obecnym okresie programowania w osi 4 Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (PROW).
Podobnymi założeniami kieruje się instrument RLKS, którego podstawowym celem jest „zwiększenie udziału społeczności lokalnej w programowaniu i zarządzaniu rozwojem danego obszaru. W ten sposób współpraca i wspólne definiowanie potrzeb i problemów oraz propozycji ich rozwiązań prowadzi do spójnego i zrównoważonego rozwoju danego obszaru i powoduje wzrost aktywności lokalnej społeczności oraz przyczynia się do budowania kapitału społecznego.”
Sposób zastosowania RLKS jest podobny jak w podejściu LEADER (Osi 4 PROW 2007 – 2013):
- Społeczność lokalna przygotowuje wielofunduszową Lokalną Strategię Rozwoju (LSR), w której określa m.in. cele oraz zasady, w tym kryteria wyboru, projektów służących osiągnięciu tych celów;
- LSR realizowana jest przez LGD – partnerstwo złożone z przedstawicieli trzech sektorów, przy czym żadna grupa interesu nie może mieć więcej niż 50% głosów;
- LGD jest odpowiedzialne m.in. za nabór i wybór projektów, które w największym stopniu realizują cele LSR.
Stworzenie w RPO oddzielnej Osi Priorytetowej dla RLKS umożliwi:
- Powiększenie, zgodnie z art. 110 Wspólnych Ram Strategicznych, o 10% maksymalnej stopy współfinansowania ze środków Unii Europejskiej dla osi dedykowanej RLKS. Oznacza to, że Oś Priorytetowa RLKS i realizowane w ramach niej działania/projekty w 95% finansowane będą ze środków unijnych a jedynie w 5% ze środków krajowych. W pozostałych osiach stosunek ten wynosić będzie 85% środki unijne a 15% środki krajowe.
- Osobna Oś Priorytetowa RLKS umożliwi Instytucji Wdrażającej łatwiejsze i bardziej uporządkowane zarządzanie środkami dedykowanymi temu instrumentowi, także w zakresie uzyskania efektu synergii pomiędzy RLKS a Zintegrowanymi Inwestycjami Terytorialnymi.
Przeznaczenie na Oś Priorytetową RLKS 10% alokacji komponentu regionalnego EFS oraz 5% alokacji EFRR oraz wsparcie z EFS i EFRR dla LGD w postaci tzw. „projektów CLLD” czyli w formie projektów parasolowych i systemowych LGD przy zachowaniu zasady 1 LGD - 1 obszar - 1 LSR oraz objęcie RLKS gminy wiejskie, miejsko – wiejskie oraz miasta do 20 tys. mieszkańców pozwoli na bardziej zintegrowany rozwój lokalny przez tworzenie powiązań miasto – wieś, rozwój lokalnych rynków zbytu, rozwój przedsiębiorczości i miejsc pracy.
Dzięki temu LGD będą mogły realizować wielofunduszowe Strategie Rozwoju Lokalnego wykorzystując w sposób zintegrowany fundusze Europejskiego Funduszu Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFFROW), Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR) oraz ww. środki.
Działania w ramach Programu LEADER realizowane są od 2004. W ramach perspektywy finansowej 2007 – 2013 na Opolszczyźnie powołanych zostało 12 Lokalnych Grup Działania. Swoją aktywnością i działalnością obejmują niemal 100% gmin wiejskich i miejsko – wiejskich Opolszczyzny.
W latach 2009-2015 w ramach konkursów i dofinansowania działań z zakresu „Odnowy i rozwoju wsi”, „Tworzenia i rozwoju mikroprzedsiębiorstw”, „Różnicowania w kierunku działalności nierolniczej” oraz „Małych projektów” Lokalne Grupy Działania dysponują kwotą ponad 100 mln zł.
Ponad połowa LGD skutecznie pozyskiwała środki również z Europejskiego Funduszu Społecznego( Program Operacyjny Kapitał Ludzki), środki rządów państw trzecich (program Działaj Lokalnie), czy środki Rządu Polskiego (program Fundusz Inicjatyw Obywatelskich), dofinansowując przedsięwzięcia zbieżne z Lokalnymi Strategiami Rozwoju.
Dlatego chcemy podkreślić, że LGD są doświadczonymi i trwałymi lokalnymi partnerstwami, które mają bogate doświadczenie w realizacji działań na zasadach, które obowiązywać będą w ramach RLKS i są przygotowane do zarządzania strategiami wdrażanymi dzięki środkom z różnych funduszy. W ramach PROW 2007 – 2013 każde LGD:
- przygotowało Lokalną Strategię Rozwoju (LSR) dla swojego obszaru;
- powołało Radę jako ciało odpowiedzialne za wybór projektów do realizacji w ramach wdrażania LSR;
- prowadzi oraz podlega stałemu monitoringowi realizacji strategii, również w kontekście realizacji wskaźników i efektywności działań;
- podejmuje szereg działań aktywizacyjnych, doradczych, szkoleniowych związanych z przygotowaniem lokalnych beneficjentów (organizacje pozarządowe, instytucje publiczne, osoby fizyczne) do napisania projektu i zdobycia środków w ramach wdrażania LSR;
- prowadzi szereg działań w zakresie tzw. „wartości dodanej” ożywiających społeczeństwo i gospodarkę na obszarze LGD poprzez wsparcie wydarzeń, dodatkowych programów grantowych i aktywizacyjnych, tworzenie nowych narzędzi informatycznych, planistycznych, informowanie o nowych technologiach, tworzenie ofert turystycznych i bardzo wiele innych wynikających ze specyfiki i tożsamości każdego z LGD.
Dotychczas w ramach Lokalnych Strategii Rozwoju możliwe jest ubieganie się o dofinansowanie jedynie na projekty wpisujące się zakresem w PROW.
Dlatego mieszkańcy, organizacje i instytucje objęte LSR i realizujące inicjatywy lokalne zmuszony były aplikować o środki w instytucjach centralnych (WUP, OCRG, Ministerstwa) i konkurowały z podmiotami z całego województwa a nawet kraju. Powodowało to wielokrotnie, że inicjatywy istotne dla rozwoju lokalnego, dla społeczności małych wsi i miast odpadały w konkursach właśnie ze względu na lokalny charakter.
Dodatkowo podmioty z miast wyżej 5 tysięcy mieszkańców, mimo iż wpisywali się w założenia Lokalnej Strategii Rozwoju nie mogli składać wniosków w ramach naborów ogłaszanych przez LGD ze względu na linię demarkacyjną PROW.
Sytuacja taka powodowała dysproporcje w traktowaniu wnioskodawców, którzy należą do obszaru LGD: część z nich mogła realizować projekty w ramach naborów i składać wnioski bezpośrednio w LGD, część musiała składać wniosku w Opolu i konkurować regionalnie zamiast lokalnie.
Objęcie RLKS-em gmin wiejskich, miejsko – wiejskich oraz miast do 20 tys. mieszkańców pozwoli na bardziej zintegrowany rozwój lokalny m.in. przez tworzenie powiązań miasto – wieś, rozwój lokalnych rynków zbytu, rozwój przedsiębiorczości i miejsc pracy.
LGD będą mogły realizować wielofunduszowe Strategie Rozwoju Lokalnego wykorzystując w sposób zintegrowany fundusze Europejskiego Funduszu Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFFROW), Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR) oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego.
Dzięki temu wnioskodawcy z całego obszaru objętego LSR realizujący przedsięwzięcia o charakterze lokalnym będą mogli składać wnioski w jednym miejscu, w LGD, bez względu na fundusz z którego przedsięwzięcie będzie finansowane.
Wprowadzenie RLKS jest przyjazne dla potencjalnych wnioskodawców ze względu na ograniczenie konieczności podejmowania współpracy każdorazowo z inną instytucją.
Mamy nadzieję, że zgodnie z intencją Komisji Europejskiej instrument RLKS również na Opolszczyźnie przyczyni się do zwiększenia udziału społeczności lokalnej w programowaniu i zarządzaniu rozwojem wsi i małych miast województwa.