Analiza SWOT została opracowana przy współudziale samych mieszkańców BN, w szczególności na spotkaniach konsultacyjnych we wszystkich 8 gminach w roku 2015.
Określanie słabych i mocnych stron oraz szans i zagrożeń dla obszaru zostało przeprowadzone w dwóch formach:
- w 6 gminach w formie dyskusji nas wypunktowanym spisem zagadnień wynikających z diagnozy,
- w 2 gminach w formie dyskusji otwartej i samodzielnego zgłaszania zagadnień do SWOT.
Wszystkie głosy zebrane na spotkaniach konsultacyjnych zostały podsumowane 8 października 2015 r.w Ligocie Prószkowskiej na spotkaniu grupy roboczej powołanej do pracy nad Lokalną Strategią Rozwoju gmin w Borach Niemodlińskich. Podsumowanie opierało się na metodzie wyboru najczęściej wskazywanych zagadnień i występujących w co najmniej 5 gminach. Podsumowanie zostało podane do publicznej wiadomości Nowej Gazecie- Miesięczniku Borów Niemodlińskich, nr 9 (71) i 10 (72).
Efektem zebrania informacji, ich dookreślenia, uwzględnienia zgłoszonych w procesie publicznych konsultacji uwag są zapisy analizy SWOT dla obszaru działania Partnerstwa Borów Niemodlińskich.
Silne strony:
1. wyróżniająca w skali województwa sieć rezerwatów przyrody i innych obszarów chronionych, w tym Stawy Tułowickie i Niemodlińskie z największym w województwie stawem Sangów,
2. ugruntowana historycznie hodowla karpia, stanowiąca wyróżnik na tle kraju,
3. wyróżniające się w skali województwa obiekty powyrobiskowe – kopalnie bazaltu, żwiru i margla
4. placówka o znaczeniu międzynarodowym: Centralne Muzeum Jeńców Wojennych w Łambinowicach-Opolu,
5. dostępne do zwiedzania zamki i pałace w Mosznej, Niemodlinie, Tułowicach,
6. wyróżniająca się w skali województwa liczba dworów i kościołów reprezentujących większość stylów architektonicznych,
7. wyróżniające na skalę wojewódzką dziedzictwo archeologiczne (grodziska, osady hutnicze),
8. historycznie ugruntowana edukacja przyrodnicza o zasięgu ogólnopolskim w Technikum Leśnym w Tułowicach oraz dawniej Pomologia w Prószkowie, najstarszy ogród dendrologiczny w Polsce – Lipno,
9. wyróżnikowe w skali krajowej tradycje ceramiki prószkowskiej i tułowickiej,
10. imprezy o zasięgu wojewódzkim lub ponad wojewódzkim podkreślające specyfikę obszaru Borów: Karpik w Niemodlinie, Złota Kosa w Piątkowicach, Zamczysko w Dąbrowie, Winobranie w Winowie, Parady Orkiestr w Białej i Prószkowie, Pisankowanie w Tułowicach, Muzyczne Święto Kwitnącej Azalii na Zamku w Mosznej,
11. dobre skomunikowanie większych miejscowości obszaru siecią dróg powiatowych, krajowych i wojewódzkich, linią kolejową oraz położenie blisko autostrady, lotnisko w Polskiej Nowej Wsi,
12. położenie w trójkącie trzech rzek (Odra, Nysa Kłodzka, Biała) z siecią mniejszych (Osobłoga, Ścinawa Niemodlińska), predysponowanych do uprawiania sportów wodnych
13. Partnerstwo Borów Niemodlińskich jako organizacja skupiająca i działająca we wszystkich gminach Borów Niemodlińskich, rozpoznawalna w skali województwa,
14. wyróżniające w skali województwa sąsiedztwo ludzi autochtonicznych i napływowych, Polacy, Niemcy, Ślązacy, Kresowiacy na jednym obszarze,
15. najdłuższy w województwie okres wegetacyjny z rekordami temperatur najniższej i najwyższej.
Słabe strony:
1. Bory Niemodlińskie objęte ochroną w postaci Obszaru Chronionego Krajobrazu, co powoduje marginalizację promocyjną obszaru w stosunku do obszarów w województwie opolskim objętych ochroną w postaci parków krajobrazowych,
2. antagonizmy wśród mieszkańców: stali mieszkańcy wsi – nowi na wsi (z miasta), autochtoni – mieszkańcy napływowi, młodzież – seniorzy (konflikt pokoleń), mieszkańcy zza lasu-mieszkańcy sprzed lasu,
3. zły stan zabytków, trudności z dostępem do nich,
4. słaba sieć transportu publicznego (PKS, bus), w szczególności w miejscowościach peryferyjnych,
5. zły stan nawierzchni dróg powiatowych, wojewódzkich i krajowych, braki w chodnikach przy tych drogach,
6. nieliczne drogi rowerowe o charakterze komunikacyjnym (w gminie Biała i Tułowice),
7. Bory Niemodlińskie bez systemu i punktu informacji turystycznej,
8. deklaratywny rozwój turystyki: gminy i organizacje postrzegają w tym potencjał, ale nie realizują projektów turystycznych,
9. brak wyznaczonych i oznakowanych tras turystycznych (rowerowych, pieszych, konnych itp.) w 5 na 8 gmin, brak powiązania międzygminnego ścieżek istniejących,
10. niewystarczająca liczba punktów opieki nad seniorami (na 8 gmin tylko 1 DPS) oraz oferty dziennych zajęć dla seniorów,
11. niewystarczająca liczba punktów opieki nad małymi dziećmi (do lat 3) – na 8 gmin tylko 2 żłobki,
12. samorządy niepodejmujące się realizacji wspólnych (międzygminnych) projektów związanych z Borami,
13. emigracja młodzieży (18-35) po szkołach średnich (edukacja w większych miastach) oraz zarobkowa, najczęściej zagraniczna,
14. niedostosowanie miejsc publicznych do potrzeb osób starszych, niepełnosprawnych,
15. brak inkubatora przedsiębiorczości i inkubatora
16. nieliczne organizacje pozarządowe z obrotami powyżej 10 tys. zł rocznie,
17. niska liczba inicjatyw zmierzających do zachowania dziedzictwa przyrodniczego (brak spójnej polityki i działań np. w zakresie nasadzeń krajobrazowych),
18. niewielka liczba miejscowości z miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego (przypadkowy rozwój wsi i przestrzeni publicznych),
19. szczątkowa edukacja regionalna w istniejących placówkach edukacyjnych, słaba znajomość lokalnych zasobów (zarówno wewnątrz własnej gminy, jak i gmin sąsiednich),
20. „puste świetlice”- nieliczne placówki posiadające stałą ofertę zajęć dla mieszkańców,
21. malejące zaangażowanie członków w działania Partnerstwa Borów Niemodlińskich,
22. kwalifikacje osób na rynku pracy odbiegające od zapotrzebowania pracodawców,
23. braki w dostępie do bazy pod działalność gospodarczą (zarówno wielkopowierzchniową jak hale czy magazyny, jak i pod jednoosobową działalność gospodarczą),
24. mała innowacyjność i energooszczędność rozwiązań stosowanych w inwestycjach (np.niskie wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, czy oszczędności wody),
25. mała liczba wizjonerów/ innowatorów (wizji przyszłości, pomysłów wykraczających poza zaspokajanie bieżących potrzeb).
Szanse:
1. dostępne środki z budżetu UE oraz programów krajowych,
2. modernizacja Pomologii w Prószkowie przez Uniwersytet Op.
3. popularność Zamku w Mosznej,
4. budowa obwodnicy Niemodlina,
5. zmiana prawa w sprawie funkcjonowania małych organizacji pozarządowych (uproszczenia księgowe, sprawozdawcze, zmniejszenie ilości osób),
6. zmiana prawa w sprawie odnawialnych źródeł energii (polityka prosumencka),
7. wzrost tendencji ekologicznych – powrót do wizerunku dawnej wsi i zdrowego żywienia (slow life, slow food),
8. zmiana kierunków rozwoju turystyki na 3E (Entertainment – rozrywka, Excitement - ekscytacja, Education - edukacja), zamiast modelu 3S (Sun - słońce, Sand - piasek, Sea – morze),
9. specjalna opolska strefa demograficzna,
Zagrożenia:
1. utrzymująca się emigracja mieszkańców,
2. kryzys ekonomiczny i imigracyjny w Unii Europejskiej,
3. opóźnienie we wdrażaniu dostępnych środków europejskich (niemal dwuletnie),
4. zmniejszenie finansowania z UE po 2020 r.,
5. ekstrema pogodowe,
6. wzrost tendencji do indywidualizmu (w spędzaniu wolnego czasu, pozyskiwaniu informacji).
Przeprowadzenie analizy pozwala na uzyskanie całościowego, uśrednionego obrazu obszaru działania Partnerstwa Borów Niemodlińskich. Otrzymane wyniki dostarczają konkretnych wskazówek dotyczących ważnych dla Borów zjawisk i trendów w otoczeniu, jak i dotyczących wykorzystania lub wzmocnienia potencjału Borów. Dla wyciągnięcie wniosków z zebranych informacji Zarząd Partnerstwa rozważył następujące powiązania:
a) czy mocne strony pozwolą na wykorzystanie szans,
b) czy mocne strony pozwolą przezwyciężyć zagrożenia,
c) czy słabe strony uniemożliwią wykorzystanie szans,
d) czy słabe strony spotęgują zagrożenia?
Do zestawienia została wykorzystana poniższa tabelą, w której zaznaczono skalę powiązania elementów (S, W, O, T) od 0 – brak powiązania, 1- średnie powiązanie- 2 bardzo duże powiązanie, sprawdzając, która z wymienionych korelacji jest najsilniejsza.
|
|
Silne strony |
Słabe strony |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
szanse |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
20 |
21 |
22 |
23 |
24 |
25 |
|
1 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
1 |
2 |
2 |
2 |
2 |
1 |
2 |
2 |
2 |
1 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
1 |
1 |
2 |
2 |
2 |
1 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
|
|
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
|
|
3 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
|
|
4 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
0 |
1 |
|
|
5 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
1 |
0 |
2 |
1 |
0 |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
1 |
0 |
|
|
6 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
2 |
2 |
|
|
7 |
2 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
2 |
2 |
|
|
8 |
2 |
0 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
1 |
1 |
2 |
1 |
1 |
1 |
1 |
2 |
1 |
0 |
1 |
2 |
2 |
2 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
2 |
1 |
1 |
0 |
0 |
1 |
1 |
2 |
2 |
|
|
9 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
2 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
2 |
2 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2 |
0 |
2 |
1 |
1 |
1 |
|
|
Σ |
8 |
5 |
5 |
5 |
8 |
6 |
5 |
10 |
5 |
5 |
6 |
5 |
6 |
5 |
7 |
5 |
5 |
6 |
8 |
2 |
7 |
7 |
5 |
6 |
5 |
5 |
4 |
3 |
3 |
5 |
6 |
8 |
2 |
5 |
5 |
3 |
9 |
6 |
11 |
12 |
|
|
zagrożenia |
1 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
2 |
2 |
0 |
2 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
1 |
2 |
2 |
1 |
1 |
|
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2 |
2 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
2 |
|
|
3 |
1 |
0 |
1 |
1 |
1 |
1 |
0 |
1 |
1 |
1 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
1 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
0 |
0 |
2 |
2 |
2 |
1 |
2 |
0 |
|
|
4 |
2 |
0 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
2 |
1 |
2 |
1 |
1 |
1 |
2 |
1 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
1 |
2 |
2 |
1 |
1 |
1 |
2 |
2 |
1 |
1 |
1 |
2 |
|
|
5 |
0 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
2 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
0 |
2 |
0 |
1 |
0 |
0 |
0 |
0 |
1 |
1 |
|
|
6 |
2 |
0 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
2 |
1 |
2 |
1 |
0 |
2 |
1 |
2 |
2 |
0 |
2 |
2 |
2 |
2 |
0 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
1 |
1 |
0 |
1 |
0 |
2 |
1 |
1 |
1 |
2 |
|
|
Σ |
5 |
3 |
5 |
5 |
5 |
5 |
4 |
5 |
5 |
5 |
3 |
3 |
8 |
4 |
2 |
4 |
5 |
5 |
4 |
1 |
4 |
5 |
3 |
5 |
5 |
6 |
2 |
7 |
2 |
5 |
4 |
4 |
1 |
4 |
5 |
8 |
7 |
5 |
6 |
8 |
|
Tab. 14 Matryca powiązań elementów SWOT obszaru LSR
Z wzajemnych powiązań wynika, że:
a) dla wykorzystania nadarzających się szans najważniejsze są:
- 8. historycznie ugruntowana edukacja przyrodnicza o zasięgu ogólnopolskim w Technikum Leśnym w Tułowicach oraz dawniej Pomologia w Prószkowie, najstarszy ogród dendrologiczny w Polsce – Lipno,
- 1. wyróżniająca w skali województwa sieć rezerwatów przyrody i innych obszarów chronionych, w tym Stawy Tułowickie i Niemodlińskie z największym w województwie stawem Sangów,
- 5. dostępne do zwiedzania zamki i pałace w Mosznej, Niemodlinie, Tułowicach, Dąbrowie,
- 15. najdłuższy w województwie okres wegetacyjny z rekordami temperatur najniższej i najwyższej,
- 6. wyróżniająca się w skali województwa liczba dworów i kościołów reprezentujących większość stylów architektonicznych,
- 11. dobre skomunikowanie większych miejscowości obszaru siecią dróg powiatowych, krajowych i wojewódzkich, linią kolejową oraz położenie blisko autostrady, lotnisko w Polskiej Nowej Wsi,
Wniosek 1: w podejmowanych działaniach prorozwojowych należy skupić dużą uwagę na wykorzystanie dostępnych w terenie zasobów kulturowych i przyrodniczych, łagodny klimat oraz dobre skomunikowanie zewnętrzne obszaru (z większymi ośrodkami).
b) w celu przezwyciężania potencjalnych zagrożeń należy :
- wykorzystać Partnerstwo Borów Niemodlińskich jako organizację skupiającą i działającą we wszystkich gminach Borów Niemodlińskich, rozpoznawalną w skali województwa,
Wniosek 2: w podejmowanych działaniach należy maksymalnie skupić się na projektach wspólnych, sieciujących, bliźniaczych i komplementarnych względem siebie.
c) największą przeszkodą przy wykorzystaniu szans będą:
- 25. mała liczba wizjonerów/ innowatorów (wizji przyszłości, pomysłów wykraczających poza zaspokajanie bieżących potrzeb),
- 24. mała innowacyjność i energooszczędność rozwiązań stosowanych w inwestycjach (np.niskie wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, czy oszczędności wody),
- 22. kwalifikacje osób na rynku pracy odbiegające od zapotrzebowania pracodawców
- 4. słaba sieć transportu publicznego (PKS, bus), w szczególności w miejscowościach peryferyjnych,
- 17. niska liczba inicjatyw zmierzających do zachowania dziedzictwa przyrodniczego (brak spójnej polityki i działań np. w zakresie nasadzeń krajobrazowych),
- 6. nieliczne drogi rowerowe o charakterze komunikacyjnym (w gminie Biała i Tułowice),
- 7. Bory Niemodlińskie bez systemu i punktu informacji turystycznej,
- 3. zły stan zabytków, trudności z dostępem do nich,
- 9.9. brak wyznaczonych i oznakowanych tras turystycznych (rowerowych, pieszych, konnych itp.) w 5 na 8 gmin, brak powiązania międzygminnego ścieżek istniejących,
- 23. braki w dostępie do bazy pod działalność gospodarczą (zarówno wielkopowierzchniową jak hale czy magazyny, jak i pod jednoosobową działalność gospodarczą).
Wniosek 3: w podejmowanych działaniach należy promować rozwiązania innowacyjne, przyjazne środowisku (wykorzystanie OZE, oszczędność wody, energii), dostosować kwalifikacje osób na rynku pracy do potrzeb pracodawców, zwiększyć mobilność pracowników np. przez rozbudowanie sieci usług transportowych, zwiększyć ilość miejsc do prowadzenia działalności gospodarczej, rozwijać usługi i infrastrukturę turystyczną i rekreacyjną.
d) istniejące zagrożenia zostaną spotęgowane jeśli nie zostaną wyeliminowane:
- 25. mała liczba wizjonerów/ innowatorów (wizji przyszłości, pomysłów wykraczających poza zaspokajanie bieżących potrzeb),
- 21. malejące zaangażowanie członków w działania Partnerstwa Borów Niemodlińskich,
- 13. emigracja młodzieży (18-35) po szkołach średnich (edukacja w większych miastach) oraz zarobkowa, najczęściej zagraniczna,
- 22. kwalifikacje osób na rynku pracy odbiegające od zapotrzebowania pracodawców,
- 11. niewystarczająca liczba punktów opieki nad małymi dziećmi (do lat 3) – na 8 gmin tylko 1 żłobek,
- 24. mała innowacyjność i energooszczędność rozwiązań stosowanych w inwestycjach (np. niskie wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, czy oszczędności wody).
Wniosek 4: w podejmowanych działaniach należy kłaść duży nacisk na kompetencje, kwalifikacje zawodowe mieszkańców oraz ich wewnętrzną motywację do działania, zwiększyć ich mobilność (m.in. przez zapewnienie opieki nad osobami zależnymi), zwiększać wiedzę na temat rozwiązań innowacyjnych i energooszczędnych
(np. przez szkolenia czy wyjazdy studyjne).
Przeprowadzona analiza SWOT wskazuje jakie elementy należy premiować w składanych wnioskach na dofinansowanie wniosków przez Partnerstwo Borów Niemodlińskich. Są to: lokalne zasoby, rozwiązania przyjazne środowisku, innowacyjność, współpraca i włączanie w realizację projektów osób do których są skierowane. Należy skupić się na racjonalnym realizowaniu projektów, zgodnie z przyjętymi planami branżowymi w każdej gminie oraz wspierać projekty międzygminne wzmacniające spójność obszaru.